پلی یورتان (Polyurethanes (PU
پلی‌یورتان‌ها ((Polyurethanes (PUs) اولین بار توسط اوتو بایر در سال ۱۹۳۷ در آلمان کشف شد. پلی یورتان ها دسته ای از پلیمرهای پر مصارف با خواص عالی هستند.
پیوند یورتانی از طریق واکنش افزایشی بین یک گروه ایزوسیانات و یک ترکیب دارای هیدروژن فعال مثل گروه هیدروکسیل تشکیل شده‌است. به علاوه برای سنتز این ترکیبات از افزاینده زنجیر و کاتالیست استفاده می شود. از انواع دی ایزو سیانات ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- دی ایزو سیاتات ها
- ۲و۴ یا ۲و۶ تولوئن دی ایزوسیانات
- ۴و۴ یا ۲و۴ دی فنیل متان دی ایزوسیانات
- ۱و۶ هگزا متیلن دی ایزوسیانات
علاوه بر موارد ذکر شده، ترکیبات ایزوسیاناتی دیگری نیز وجود دارند.
- پلی ال ها:
ترکیباتی که دارای دو گروه هیدروکسیل (OH) یا بیشتر باشند را پلی اُل می‌نامند. معمولا پلی اول های بکار رفته در پلی یورتان ها وزن ملکولی ۲۰۰- ۲۰۰۰ دارند که بسته به خواص نهایی مورد انتظار متفاوت می باشند.
- یلی اول های پلی استری: این ترکیبات زنجیره های ملکولی با وزن مولکولی بالا دارند که در آن گروه های استری تکرار شده است. از واکنش یک اسید کربوکسیلیک دو عاملی و یک الکل دو عاملی حاصل می شوند
- .پلی اول پلی اتر: این ترکیبات از واکنش پلیمریزاسیون گروه اپوکسید الکین اسید در مجاورت کاتالیست های بازی مانند هیدروکسید پتاسیم یا هیدروکسید سدیم تولید می شوند.
- همچنین از پلی کربنات پلی ال و پلی کاپرولاکتون پلی ال هم با توجه به کاربرد و خواص پلی یورتان استفاده می شود.
- افزاینده زنجیر:
این مواد به دو گروه دی ال و دی آمین آلیفاتیک و آروماتیک تقسیم بندی می شوند.افزاینده زنجیربه منظور طویل کردن زنجیر سخت پلی یورتان، افزایش چگالی پیوند های هیدروژنی و تنظیم جرم مولیکولی زنجیره های پلی یورتا استفاده می شوند.
- کاتالیست :
از انواع کاتالیست های اسیدی و بازی و ترکیبات آلی فلزی برای کمک به سنتز پلی یورتان ها استفاده می شود.
با توجه به آنچه گفته شد انواع مختلف پلی یورتان با خواص متنوعی می‌توان سنتز کرد . بنابراین، پلی‌یورتان‌ها در موارد گوناگونی مانند: فوم‌های نرم، فوم‌های سخت، الاستومرها، چسب‌ها، روکش‌ها و پایه‌های رنگی بکارگرفته می‌شوند.